Świadek dziejów narodu T.1-5

Trzeci tom edycji źródłowej Świadek dziejów narodu. Kardynał Adam Stefan Sapieha (1867-1951) w dokumentach archiwalnych poświęcony został działalności charytatywnej Adama Stefana Sapiehy. Jest to wybór szczególny. Trudno bowiem nie dostrzec faktu, że sprawy charytatywne i filantropijne bardzo leżały na sercu przyszłemu kardynałowi. Dokumenty zebrane w tym tomie obejmują bez mała cały okres życia Adama Stefana Sapiehy. Są swoistym streszczeniem młodości, posługi biskupiej i arcybiskupiej, a także pośmiertnego odbioru dzieła Wielkiego Jałmużnika.

Przyjęty zakres tematyczny tomu prezentuje różnorodne formy zaangażowania się Adama Stefana Sapiehy w działalność charytatywną. Tę sferę aktywności Kardynała dokumentują nie tylko listy, raporty czy teksty wystąpień publicznych, kazań i apeli do społeczeństwa, ale także sprawozdania, rachunki, zestawienia, wreszcie wspomnienia oraz podziękowania kierowane na ręce Księcia-Biskupa.

Była to działalność wielowymiarowa, poczynając od aktywności młodego księdza Sapiehy u boku Brata Alberta, poprzez organizacje działające pod jego egidą już jako biskupa w okresie poprzedzającym wybuch pierwszej wojny światowej, do działalności Książęco-Biskupiego Komitetu Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny z czasów tego konfliktu oraz jego współpracy z Komitetem z Vevey. Kolejne zamieszczone dokumenty relacjonują m.in. funkcjonowanie organizacji charytatywnych w dwudziestoleciu międzywojennym z udziałem lub przy aktywnym poparciu metropolity krakowskiego, jego wsparcie dla Rady Głównej Opiekuńczej w latach drugiej wojny światowej i okupacji niemieckiej czy wreszcie zaangażowanie się w sprawę ratowania Caritasu z rąk władz komunistycznych po drugiej wojnie światowej. Ostatnie dokumenty zawierają retrospektywnie ujęte relacje o kardynale Sapiesze i jego zasługach na polu caritas.